Zuinig op zorg…

In het tijdperk vóór corona werkte de zorg al onder hoogspanning. Menig zorgmedewerker lag wakker omdat de balans tussen draagkracht en draaglast zoek was, en ze niet optimaal zorg konden bieden. Werkgevers maakten zich toen ook al druk over het tekort aan professionals, wachtlijsten en de verschraling en begrenzing van zorg.

Zorgschaarste
In het tijdperk tijdens en na corona is nog duidelijker geworden dat goede zorg en álle zorgmedewerkers onze aandacht en waardering verdienen. Niet tijdelijk, in geval van nood, maar blijvend, structureel. Want zorgaanbod en -medewerkers worden schaarser. Om te voorkomen dat we noodzakelijke zorg niet meer verantwoord kunnen bieden, moeten we samen bedenken hoe we de zorg efficiënter en (kosten)effectiever kunnen inzetten. En moeilijke keuzes maken over welke zorg we aan wie beschikbaar stellen. Dat zijn haast onmogelijke gesprekken, maar ze zullen wel gevoerd moeten worden. Doordat we in Nederland een basisverzekering (en in veel gevallen een aanvullende verzekering) hebben, verwacht iedereen dat zorg altijd beschikbaar en onbegrensd is. Dat is niet zo en dat kan ook niet. Er zijn simpelweg niet genoeg medewerkers om alle gevraagde zorg uit te voeren, nog los van de kosten voor de zorg die al jaren toenemen.

Samen kaders bepalen
Die gesprekken over wat wel en niet onder de zorg valt, moeten plaatsvinden tussen beleidsmakers en verzekeraars, maar aan tafel moeten ook zorgverleners aansluiten. Patiënten- en cliëntenraden. Psychologen, sociologen, filosofen, economen. En vooral ook de meest kwetsbare groepen uit de samenleving. Wat gaan we nog vergoeden, wat niet? Welke kaders hanteren we voor de schaarse zorg? Hoe zorgen we er met zijn allen voor dat onze zorg het hoge niveau houdt waar wij in Nederland dankbaar voor mogen zijn?

Hopelijk worden de wachtlijsten voor psychische zorg niet nóg langer. Hopelijk hoeven we nooit tegen zieke mensen te zeggen: sorry, maar voor jou is er geen plek in het ziekenhuis. Tijdens het hoogtepunt van de coronacrisis was het al bijna zover. Dat soort momenten zullen er meer komen als we niet nu de zorgschaarste aanpakken.

Structureel en goed geborgd preventiebeleid
Maar naast kaders en criteria, zijn er ook andere dingen die we kunnen doen. Zoals veel meer inzetten op preventie. Gezond eten, genoeg bewegen, investeren in een goed sociaal netwerk: heel wat problemen – en daarmee ook dure zorg – zijn te voorkomen door een andere leefstijl. Nu gaan preventieprojecten vaak bij bezuinigingen overboord, omdat de kosten nú zichtbaar zijn, maar de baten in de toekomst liggen. Er moet een structureel en goed geborgd preventiebeleid komen, vooral gericht op de meest kwetsbare groepen in de samenleving.

Meer zorg in de wijk, inzet ervaringsdeskundigheid en minder bureaucratie
Daarnaast moet de zorg goedkoper en efficiënter worden. Dit kan op verschillende manieren, maar één manier is om meer en eerder ‘lichte’ zorg in de wijk aan te bieden. Als we dit koppelen aan de inzet van ervaringswerkers en ervaringsdeskundigen, snijdt het mes aan twee kanten: zij kunnen de schaarste deels opvangen en een waardevolle aanvulling bieden op de zorg, maar ook bieden de doorstroommogelijkheden perspectief aan mensen die in herstel zijn van psychische of verslavingsproblemen. En perspectief, zinvol werk, is een van de manieren om psychisch gezond te blijven. Een ander belangrijke bijdrage aan het efficiënter maken van de zorg, is het verminderen van bureaucratie: ontregelen en ontschotten. Zodat zorgmedewerkers hun tijd kunnen besteden aan wat er écht toe doet, en mensen door korte lijnen sneller de juiste – effectieve – zorg krijgen.

Zuinig op zorg

En ten slotte ligt er ook een taak bij ons allemaal om zuinig op zorg te zijn. Hoe kunnen we zelf ons leven zo inrichten dat we zo lang mogelijk actief en gezond blijven? Hebben we mensen om ons heen bij wie we terecht kunnen voor steun of advies? Soms moet je naar de huisarts of naar de specialist. Soms zelfs liever eerder dan later. Bij veel problemen – waaronder afhankelijkheid van middelen – is het van belang om die op tijd aan te pakken. Niet alleen om bij jezelf veel leed te voorkomen, maar ook om intensieve, langdurige (en daarmee dure) zorg te vermijden. Om te bepalen of het nodig is om naar je huisarts te gaan, is er de betrouwbare site Thuisarts.nl, die wordt beheerd door het Nederlands Huisartsen Genootschap. Zo kunnen we allemaal een steentje bijdragen aan zuinige zorg, terwijl we nog steeds van die zorg gebruik kunnen maken als dat nodig is.

Zuinig op zorgmedewerkers
En ten slotte nog een oproep aan iedereen… Onze zorgmedewerkers staan in de frontlinie bij het verdelen van schaarse zorg. Ze moeten vaak onder hoge druk zwaar en moeilijk werk verrichten, en worden in toenemende mate geconfronteerd met agressie. Vaak door mensen die wat langer hebben moeten wachten op zorg. Of door mensen die niet de zorg krijgen die ze verwachten. Zorgmedewerkers verdienen ons respect en onze waardering. Niet alleen omdat ze heel hard werken aan het belangrijkste goed in ieders leven – een goede fysieke en mentale gezondheid – maar ook omdat agressie, onbegrip en onmogelijke eisen hen soms zelfs uit de zorg wegjagen. En we hebben hen heel, heel hard nodig. Wees zuinig op zorg én op zorgmedewerkers!

 

Walther Tibosch
Lid netwerkdirectie Zorg van de Zaak netwerk voor bedrijfsgezondheid
Bestuurder Novadic-Kentron, verslavingszorg in Brabant