Het leven te duur, loon te laag: werkende armen kunnen steeds moeilijker rondkomen

Het aantal werkende armen neemt al jaren af, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek. Maar hun problemen worden wel steeds groter.

Volgens het CBS waren er vorig jaar 147.000 werkenden die in een huishouden woonden onder de armoedegrens (zie kader). Dat was iets minder dan 2 procent van de werkenden. En opvallend, ondanks corona en de inzakkende economie, waren dat minder werkenden in armoede dan de jaren daarvoor. Volgens het CBS loopt het aantal werkende armen al sinds 2013 terug.

Maar de problemen worden niet minder, ziet Walid Somers van schuldhulpverlener Grip. ,,We zien dat het profiel van de cliënten verschuift. Een derde van de mensen die bij ons komen, heeft schulden omdat ze de vaste lasten niet meer kunnen betalen.’’

Inkomensgrens
De lage-inkomensgrens staat voor een vast koopkrachtbedrag en wordt jaarlijks gecorrigeerd voor de prijsontwikkeling. In 2020 lag de grens voor een alleenstaande op netto 1100 euro per maand. Voor een paar zonder kinderen was dat 1550 euro, en voor een paar met twee minderjarige kinderen 2110 euro. Voor een eenoudergezin met twee minderjarige kinderen bedroeg deze grens 1680 euro.

Energierekening
Voorheen kwamen mensen vaak in de schulden omdat ze te hoge leningen afsloten bijvoorbeeld. Maar nu is het leven gewoon te duur. En dat probleem groeit, vreest Somers. ,,De energierekening loopt enorm op. Mensen in armoede wonen vaak in slecht geïsoleerde huizen. En dan werken ze ook nog vaker thuis.’’

Dat armoede hardnekkig is ziet ook Kitty Jong, vicevoorzitter van vakbond FNV. ,,De kloof wordt smaller, maar ook dieper’’, vat ze het probleem samen. Uit de CBS-cijfers blijkt dat de kans op armoede veel groter is onder zzp’ers dan onder mensen in loondienst. Ook zijn mensen met kleine banen vaker arm dan mensen die voltijds werken.

Jong herkent dat en wijt het aan verschillende oorzaken. ,,In de schoonmaak en thuiszorg zien we veel mensen met flexibele contracten die weinig uren werken, maar wel de hele tijd beschikbaar moeten zijn. Maar met een paar uur in de ochtend en een paar uur in de avond schoonmaken bouw je geen leven op. Het is een pervers verdienmodel voor werkgevers, maximale flexibiliteit en minimale kosten.’’
In andere gevallen willen mensen wel meer werken, maar kan het niet. Dat is het geval bij postbezorgers ziet Gerard van Vliet (59), zelf postbezorger in Zeist. ,,Je kunt dit werk niet 8 uur per dag doen, dat is te zwaar. 20 tot 22 uur per week is het maximum.’’

Voedselbank
En daar is niet van te leven. ,,Mensen weten niet dat een postbezorger maximaal 11 euro per uur verdient. En je begint op een tientje. Dat is niet voldoende om van rond te komen. Zelf heb ik gelukkig nog een andere baan, maar ik ken veel collega’s die naar de voedselbank gaan.’’

Van Vliet zit in de gemeenteraad namens GroenLinks en dat zorgt voor de benodigde aanvulling op zijn inkomen. Maar voor wie afhankelijk is van zijn baan als postbezorger, wordt het leven steeds zwaarder. ,,PostNL doet in de media altijd of ze zo’n sociale werkgever is, maar is dat niet’’, zegt Van Vliet.Hij wijst op de vergoedingen. ,,We moeten bijvoorbeeld zelf een fiets hebben. En dat moet een stevige fiets zijn, want je rijdt met zware tassen vol post. Een gewone fiets gaat snel kapot. En de fietsvergoeding is niet voldoende om de reparatiekosten te betalen of een stevigere en duurdere fiets te kopen.’’ Dat geldt ook voor de vergoeding voor schoenen en broeken. ,,Dat is te weinig om de werkelijke kosten te vergoeden.’’

Leefbaar loon
Zoals het nu gaat kunnen mensen eigenlijk niet rondkomen van hun loon als postbezorger, stelt Van Vliet. ,,Je hebt 14 euro per uur nodig voor een leefbaar loon. Maar daar zit PostNL nog ver van verwijderd.’’

Die 14 euro is ook een eis van de FNV voor het minimumloon. ,,Het minimumloon is nu te laag’’, zegt Jong. Een hoger minimumloon betekent ook een hogere AOW en hogere bijstand. ,,Want mensen met alleen AOW hebben het ook moeilijk. En de aanvullende pensioenen zijn voor veel mensen ook al jaren niet meer verhoogd.’’

Een hoger minimumloon is ook goed voor de economie. ,,Mensen met een laag inkomen geven dat extra geld ook uit. Dat is goed voor het midden- en kleinbedrijf. Bovendien zorgt een hoger minimumloon ervoor dat ook de andere lonen gaan stijgen’’, somt Jong op.

Een hoger minimumloon is iets waarover de politiek moet beslissen. Hoe groot de kans daarop is, valt nu nog moeilijk te zeggen. Maar er zijn ook andere oplossingen om uit de armoede te komen. Mensen meer uren laten werken bijvoorbeeld.

Lage uurtarieven
Zzp’ers zijn een bijzonder kwetsbare groep. Zeker laaggeschoolden moeten vaak tegen lage tarieven werken. Maar ook kunstenaars en vertalers, die een hoge opleiding hebben, verdienen vaak het zout in de pap niet.

Als het aan de FNV ligt wordt de rechtspositie van deze flexwerkers versterkt door een vast arbeidscontract bij structureel werk. ,,Een van de lelijke kanten van de arbeidsmarkt is de platformeconomie, zoals maaltijdbezorgers en taxichauffeurs. Wij winnen rechtszaken tegen die platformen, want het zijn geen zelfstandigen, maar werknemers. En de Belgische overheid pakt PostNL aan. Waar wij voor pleiten is zorg voor fatsoenlijke banen en zekerheid. Dan krijgen mensen grip op hun werk en op hun leven.’’

Zelf meer doen tegen armoede
Mensen kunnen ook meer zelf doen tegen armoede zegt Somers. ,,Dan gaat het om simpele dingen, zoals gezonde en goedkope maaltijden maken. Te vaak zien we nog dat er eten wordt besteld. Dat is duur en ongezond.’’

Mensen zijn zich vaak niet bewust van de mogelijkheden om te besparen, ziet hij. ,,Komen we op huisbezoek en staat de verwarming op 23 graden. Ik zeg dan: ‘zet die op 19,5 graden’. ,,Moet ik zeker met een deken op de bank gaan zitten”, is vaak de reactie. ‘Ja dat moet je doen’, antwoord ik dan.’’

Er moet meer aandacht komen voor armoedebestrijding bepleit hij. ,,Veertig procent van de huishoudens komt nu net aan rond iedere maand. Voorkomen moet worden dat die ook over de rand vallen.’’

Werkgevers moeten ook alert zijn op signalen dat het niet goed gaat. Dat is ook in hun eigen belang. ,,Je moet zuinig zijn op je personeel in deze tijden van krapte.’’ Ook financieel is het voor een werkgever van belang om armoede onder het personeel te voorkomen. ,,Mensen met schulden zijn vaker ziek en minder productief. Dat kost een werkgever zo’n 13.000 euro per jaar gemiddeld.’’

Bron: https://www.ad.nl/geld/het-leven-te-duur-loon-te-laag-werkende-armen-kunnen-steeds-moeilijker-rondkomen~a0855675/