Maatschappelijke versnelling verdient aandacht op de werkvloer

Organisaties weerspiegelen de samenleving. Wat er in de maatschappij gebeurt, nemen mensen mee naar hun werk. De steeds hogere snelheid waarmee maatschappelijke ontwikkelingen plaatsvinden, kan een grote impact hebben op medewerkers en organisaties. Deze versnelling kan leiden tot verschillende gevoelens en reacties: van onmacht en frustratie tot angst, onzekerheid en stress. In organisaties kunnen de voorspelbaarheid en betrouwbaarheid afnemen, terwijl gevoelens van vervreemding kunnen toenemen. Het is belangrijk dat organisaties zich hiervan bewust zijn en ruimte bieden voor de diverse belevingen die medewerkers hebben bij deze snelle en complexe veranderingen.

Tijden van versnelling

Werkgevers hebben een belangrijke verantwoordelijkheid voor het welzijn van hun medewerkers. Veel organisaties weten inmiddels dat de persoonlijke situatie van medewerkers grote invloed heeft op de prestaties op de werkvloer. Zeker als er iets aan scheelt, is dit merkbaar. De leidinggevende én de medewerker kunnen samen actie ondernemen om de persoonlijke situatie bespreekbaar te maken.

Wat vaak nog onderbelicht is, is dat de snelheid van maatschappelijke veranderingen ook invloed heeft op medewerkers. Socioloog Hartmut Rosa spreekt over ’tijden van versnelling’, niet alleen op technologisch gebied maar ook maatschappelijk. Maatschappelijke instituties en praktijken veranderen in hoog tempo en dus ook organisaties en bedrijven. Deze veranderingen maken onze wereld steeds complexer. Als reactie hierop zien we dat mensen zich vaak terugtrekken in hun eigen, vertrouwde omgeving – hun ‘bubbel’. Dit heeft echter ongewenste gevolgen: het kan leiden tot polarisatie, eenzaamheid en een groeiend gevoel van vervreemding van de organisatie en collega’s. Bovendien maakt dit terugtrekgedrag organisaties minder flexibel, waardoor ze juist moeilijker kunnen omgaan met de constante veranderingen om hen heen.

Het totale-mensprincipe

Een medewerker is meer dan alleen een werknemer. Het is een mens die alle indrukken, ideeën en gevoelens over  maatschappelijke veranderingen meeneemt naar het werk. In deze complexe, snel veranderende wereld kunnen medewerkers moeite hebben met zingeving. Psycholoog Jan van der Lans beschrijft twee belangrijke taken die mensen helpen betekenis te geven aan hun leven. Ten eerste het begrijpen van de wereld om ons heen en onze plaats daarin (oriëntatie) en ten tweede het bepalen wat belangrijk voor ons is (evaluatie). Maar in onze snel veranderende wereld wordt dit steeds lastiger. Voordat we grip hebben op een nieuwe situatie, is deze alweer veranderd. Denk bijvoorbeeld aan  technologische ontwikkelingen op het werk, of steeds wisselende maatschappelijke normen. Hierdoor kan het moeilijk zijn om te bepalen waar we staan en wat echt waardevol voor ons is, zowel in ons persoonlijke leven als op het werk. Dit kan leiden tot een zingevingstekort bij medewerkers, wat zich kan uiten in een gebrek aan bevlogenheid en in uiterste gevallen burn-out. Medewerkers hebben tijd en ruimte nodig om alle snelle veranderingen om hen heen te begrijpen  en te bepalen wat belangrijk voor hen is. Dit helpt hen om beter met de veranderingen om te gaan.

Van erkenning naar actie

Het is belangrijk om de invloed van maatschappelijke versnelling te herkennen en er actief mee om te gaan. Voor leidinggevenden betekent dit dat zij tijd vrijmaken voor hun medewerkers om veranderingen te bespreken en te begrijpen – zowel grote als kleine veranderingen binnen en buiten de organisatie. Dit houdt in:

1. Een veilige omgeving creëren waarin de ’totale medewerker’ zich gehoord voelt
2. Gelijkwaardigheid en respect voor verschillende perspectieven stimuleren
3. Begrip voor elkaars ervaringen aanmoedigen, zonder oordeel

Een groeiend aantal organisaties erkent het belang van gestructureerde reflectie. Neem bijvoorbeeld spiegelgesprekken in ziekenhuizen, waar zorgverleners luisteren naar de ervaringen van patiënten zonder direct te reageren. Dit geeft nieuwe inzichten en perspectieven. Ook de rechtspraak en overheidsorganisaties zetten socratische gesprekken in – een gespreksmethode waarbij deelnemers door gerichte vragen samen onderzoeken wat ze echt belangrijk vinden en waarom. Deze gesprekken helpen medewerkers bij het begrijpen van complexe situaties en het maken van weloverwogen keuzes. De Rabobank kiest voor een andere aanpak met hun Art Lab, waar kunstenaars medewerkers helpen om anders naar hun werk en organisatie te kijken. Deze verschillende methoden laten zien hoe organisaties ruimte kunnen maken voor oriëntatie en evaluatie, waardoor medewerkers beter kunnen omgaan met de snelle veranderingen van deze tijd.

Wil je hierover meer weten? Bekijk dan de Powerpaper ‘Stilstaan bij verandering’.