Nachtwerk nodig, maar: ’Vijf keer meer kans op een ongeluk’
’Nachtwerkers zijn echte topsporters’
Regelmatige gezondheidscontroles nodig
door Dave Krajenbrink
AMSTERDAM • De Amerikanen noemen het de graveyard shift, een wat sinistere uitdrukking voor wat wij de nachtdienst noemen. In de zorg of bij de politie en brandweer is nachtwerk onvermijdelijk. Toch kunnen bedrijven in andere sectoren scherper kijken of de nachtbanen echt wel nodig zijn. „En wordt er ’s nachts gewerkt, begeleid die werknemer dan als een topsporter.”
In ons land waren volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek vorig jaar 1,2 miljoen mensen die nachtdiensten draaiden, waarvan de helft regelmatig en de andere helft soms. Dat is 13,5% van de beroepsbevolking. Al jaren laten diverse wetenschappelijke studies zien dat dit schadelijke effecten heeft op onze gezondheid. Onze biologische klok is er nu eenmaal niet op gebouwd. „Wanneer je langdurig en regelmatig nachtdiensten draait heb je 7% tot 8% meer kans op hart- en vaataandoeningen, diabetes en slaapproblemen”, zegt Sonja Smits, arbeids- en organisatieadviseur namens het Zorg van de Zaak Netwerk. Zij is gespecialiseerd in nachtwerk en leefstijl. „Nachtwerkers hebben vijf keer meer kans op een eenzijdig ongeluk als ze naar huis rijden. Ze hebben een vergelijkbare concentratie als iemand met te veel alcohol op.” Smits probeert in haar werk werkgevers bewust te maken van de risico’s voor hun werknemers die ’s nachts werken. Maar ze wil ook de discussie op gang brengen of in sommige functies nachtwerk niet voorkomen kan worden. Dat vraagt wel enige creativiteit en inzet. Toch vond het bedrijf Sonneveld, dat voor bakkers bakkerij-ingrediënten maakt en levert, een manier. Min of meer gedwongen door personeelsproblemen, omdat het vak van bakker voor jongeren vanwege dat nachtwerk niet aanlokkelijk is. Sonneveld wist het rijsproces te verlengen van 75 tot 90 minuten, tot 22.00 uur. Gevolg: niet om 2.00 uur ’s nachts in de bakkerij, maar ’pas’ om 5.00 uur. Smits: „In die uren van de dag is dat een hele grote verbetering.”
Hersteltijd
Wanneer er wel ’s nachts gewerkt moet worden, zoals in de zorg of bij hulpdiensten, valt er volgens Smits nog een wereld te winnen. „Nachtdienst is echt topsport en zo moet je deze werknemers ook begeleiden; als topsporters.” Smits zou graag zien dat werkgevers via de bedrijfsarts nachtwerkers regelmatig een gezondheidscheck aanbieden om te bezien of iemand bijvoorbeeld meer risico heeft op diabetes, slaapproblemen heeft of kampt met overgewicht. Het zijn allemaal risicofactoren voor nachtwerk. Smits: „Maar ook voedingstips speciaal afgestemd op het nachtritme, om te voorkomen dat iemand ’s nachts alleen maar energiedrankjes en koffie drinkt.” Een ander punt van zorg die Smits heeft, is de hersteltijd na een nachtdienst. De Gezondheidsraad adviseert tussen een nachtdienst en een volgende ochtenddienst drie dagen vrij. „Die hersteltijd heb je ook echt nodig”, weet Smits. „Maar wat ik vaak zie is dat werkgevers – ook vanwege personeelstekorten – de eerste ochtend dat je uit de nachtdienst komt als die eerste vrije dag zien. In het Arbeidstijdenbesluit zou die hersteltijd ook wel wat ruimer mogen worden.”
Begeleiding nodig? Wij helpen je!