Meer aandacht voor bedrijfsgezondheid betekent minder druk op zorg

Iedereen sterker aan het werk

“Ik wil blijven werken tijdens de behandeling van mijn verslaving, kan dat?” Jazeker kan dat! Sterker nog, werk speelt een belangrijke rol bij het herstel van verslaving en andere fysieke en mentale klachten. Toch gaan veel mensen – en ook nogal wat hulpverleners – er nog vaak van uit dat de aandacht volledig gericht moet worden op de behandeling en dat blijven werken het herstel in de weg staat. Terwijl werk een belangrijke bijdrage kan leveren en zelfs een voorwaarde kan zijn voor een voorspoedig en vooral duurzaam herstel.

Vanaf het moment dat je continu bezig bent met je klachten en je behandeling, ben je alleen nog maar een patiënt of een cliënt. Daar gaan de meeste mensen zich niet beter door voelen. Blijven werken – zo nodig met aangepaste taken – biedt een welkome afleiding van je ellende en pijn, houdt sociale contacten in stand en zorgt voor structuur en een gevoel van zin en eigenwaarde. Als je het werk helemaal neerlegt, mis je die positieve prikkels. Sociale relaties verwateren en je loopbaan kan onder druk komen te staan. Ook wordt re-integratie veel lastiger en door de afstand tot het normale leven blijven stigma’s en taboes bestaan (“hij kan niet werken, hij heeft een bipolaire stoornis”).

Daarnaast speelt het werk vaak een rol bij het ontstaan of in stand houden van klachten. Neem je tijdens je ziekte en behandeling volledig afstand van je werk, dan kun je ook niet oefenen met de vaardigheden of nieuwe gewoontes die je tijdens je behandeling leert. Evenmin kun je aanpassingen doorvoeren in je taken of werkomstandigheden. Als je dan uiteindelijk weer gaat werken, is de kans op terugval veel groter. Herstel kan alleen maar duurzaam zijn als het op alle levensgebieden is gericht.

Bevorderlijk is wel dat werkgevers en organisaties zich inzetten voor een gezonde werkplek. Dat doe je niet door een angstcultuur in stand te houden waardoor werknemers te lang doorgaan en te vroeg re-integreren, óf zich juist vaker ziekmelden omdat ze het zien als de enige manier om aan een giftige werkomgeving te ontsnappen. Dan is niet de werknemer, maar de organisatie ziek. Alleen door samen te bekijken hoe het werk de mentale en fysieke gezondheid in stand kan houden en herstel kan bevorderen, zorgen werkgevers én werknemers voor een gezonde werkplek.

Essentieel bij gezondheid en herstel zijn eigen regie en zelfredzaamheid. De inbreng van werknemers levert een niet te onderschatten bijdrage aan oplossingen. Of het nu gaat om manieren om het werk slimmer, met meer plezier en mooiere resultaten te kunnen uitoefenen, of om inzicht in factoren die uitval voorkomen en herstel versnellen. De meeste oplossingen worden bedacht in een open gesprek tussen werknemers, collega’s, leidinggevende en ondersteuning, waarbij de arts bedrijfsgezondheid meedenkt en advies geeft. Als dit gesprek pas plaatsvindt bij (dreigende) uitval, is dat te laat. Veel gezondheidsklachten worden veroorzaakt of verergerd door onzekerheid, stress, het gevoel ergens niet op je plek te zitten, zingevingsvragen of zorgen in de privésituatie. Als dergelijke belastende factoren vroegtijdig worden besproken – uiteraard alleen als de werknemer deze gevoelige informatie zélf wil delen – kan er ook eerder naar passende oplossingen worden gezocht.

Werk is een belangrijk onderdeel van het leven en bedrijfsgezondheid heeft daarmee een grote impact op gezondheid en herstel. Als er waardering is voor de werknemer, als hij of zij eigen regie heeft en zelfredzaam is, de ruimte krijgt om te leren en zich te ontwikkelen én er regelmatig aandacht is voor het dagelijks welbevinden, dan zijn de belangrijkste randvoorwaarden voor een gezond werkklimaat ingevuld en worden veel klachten voorkomen. Gelukkig zien we dat werkgevers steeds meer aandacht hebben voor het welzijn en de vitaliteit van hun werknemers. Meer investeren in preventie is een hele positieve ontwikkeling.

Als de balans tussen draagkracht en draaglast zoek is, dan is het zeer wenselijk dat de werknemer bij leidinggevenden en deskundigen op het gebied van werkplezier en -gezondheid kan aankloppen. Juist op dat moment kan het verschil worden gemaakt. Niet door over te nemen, maar door aan te vullen en samen naar werkende oplossingen te zoeken. En ten slotte, als een werknemer toch uitvalt, is het cruciaal dat de vraag wordt gesteld: hoe kunnen we er samen voor zorgen dat het werk het herstel bevordert?

Door doorlopende aandacht voor sociale, materiële, mentale en fysieke problemen en oplossingen, het vergroten van eigen regie en focus op duurzaam herstel en niet alleen op re-integratie, houden we onze werknemers gezond en neemt de druk op de zorg en sociale voorzieningen af. Door tekorten op de arbeidsmarkt zijn werkgevers nu meer dan ooit gemotiveerd om werknemers gelukkig en gezond te houden. En ook werknemers zijn zich steeds bewuster van het belang van werk in relatie tot hun levensgeluk. Laten we dit momentum benutten en met werkgevers, werknemers en specialisten in bedrijfsgezondheid duurzame inzetbaarheid steviger op de kaart zetten. Het is de hoogste tijd dat we ten volle beseffen dat de gezondheid van het individu, de werkplek en zelfs van de maatschappij onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.

Walther Tibosch
Raad van Bestuur Novadic-Kentron
Lid Netwerkdirectie Zorg van de Zaak