Leefstijl als medicijn@(shift)work

Leefstijl als medicijn@(shift)work

Donderdag 22 november was de officiële start van ons nieuwste project, waarin we mensen met diabetes type 2 die werken in ploegendienst gaan ondersteunen om met een leefstijlinterventie hun ziekteverschijnselen te verminderen. Het doel is om deze specifieke groep medewerkers uitzicht te bieden op minder ziektelast en minder medicijnen om hen zodoende een betere gezondheid te laten ervaren. Nog niet eerder richtte een publiek-private samenwerking zich op deze specifieke doelgroep met dit ambitieuze doel. Dit project is dan ook een unieke samenwerking tussen TNO, LUMC, Zorg van de Zaak en Tata Steel Nederland.

Waarom ploegendienstmedewerkers?

Het werken in ploegendienst is zowel een risicofactor voor het ontstaan van diabetes type 2 (DM2) als een risicofactor voor andere ziekteverschijnselen, omdat een verstoord dag- en nachtritme en slaaptekort als gevolg van avond- en nachtdiensten zorgt voor een ontregeld metabolisme. Het werken in ploegendiensten gaat bovendien vaak gepaard met een ongezonde leefstijl. Onregelmatig werk kan een belemmering zijn voor gezond eten, regelmatig sporten en voldoende ontspanning. Een gezonde maaltijd is tijdens de nachtdienst ook niet altijd voorhanden.

In 2016 werkte 14% van de Nederlandse werknemers in ploegendienst en naar verwachting zal dit percentage stijgen. Hiermee loopt een grote groep Nederlandse werknemers het risico op het ontwikkelen van DM2. Nu worden interventies ontwikkeld om DM2 te genezen met leefstijl, echter deze interventies houden nog helemaal geen rekening met nachtwerk en onregelmatige ploegendiensten. Sterker nog, bij TNO zijn geen gepersonaliseerde, of zelfs algemene leefstijl interventies bekend voor ploegendienst medewerkers met DM2.

Tata Steel en Zorg van de Zaak

Tata Steel Nederland heeft 9500 medewerkers en meer dan de helft daarvan werkt in ploegendienst. Het percentage medewerkers met DM2 is gelijk aan het landelijk percentage (4,5%). De kans dat deze medewerkers (langdurig) verzuimen of hun werk niet meer kunnen uitvoeren is groter dan bij hun collega’s zonder DM2. Zorg van de Zaak is als arbodienst met een multidisciplinair team verantwoordelijk voor arbodienstverlening aan Tata Steel. Als de interventie succesvol is zal Zorg van de Zaak deze leefstijl interventie in haar reguliere aanbod opnemen en ook aanbieden aan andere bedrijven waarvoor zij arbodienstverlening verzorgen.

Wat doen we in dit project?

Effectieve (preventieve) interventies zijn hoogstnoodzakelijk voor mensen met DM2 die werken in ploegendienst. In dit project maken we daarom een interventie die TNO eerder ontwikkeld heeft op maat voor deze doelgroep. Samen met Tata Steel en Zorg van de Zaak ontwikkelen TNO en LUMC zo een gepersonaliseerde leefstijlinterventie voor deze doelgroep.

TNO heeft aangetoond dat ze op basis van een bloedtest mensen met DM2 kan verdelen in verschillende subtypes die relevant zijn voor het geven van gepersonaliseerd leefstijlinterventie advies, met als doel om zo het effect van leefstijl voor ieder individu te maximaliseren (voor meer informatie lees deze blog). In een studie uit 2016 is deze gepersonaliseerde leefstijlinterventie ontwikkeld binnen de eerste lijn. De eerste 60 deelnemers lieten een sterke significante verbetering

in de bloedsuikerspiegel zien, wat een vermindering van het risico op lichamelijke gevolgen van DM2 betekent.

Deze interventie gaat TNO nu samen met LUMC, Tata Steel en Zorg van de Zaak geschikt maken voor ploegendienst werknemers van Tata Steel met DM2. Afhankelijk van hun subtype zullen werknemers een interventie aangeboden krijgen gericht op voeding, beweging of beide. De interventie wordt aangepast aan de behoeften van de medewerkers en hun werkomstandigheden. TNO en LUMC onderzoeken hierbij wat de gevolgen zijn van werkkenmerken (bijvoorbeeld fysiek zwaar werk of het werken in ploegendienst) voor de interventie. In een aantal stappen ontwikkelen en testen we samen met de doelgroep en een begeleidingsgroep (bestaande uit medewerkers en managers van Tata Steel, bedrijfsartsen en huisartsen) verschillende prototypen. In de pilot implementeren we de ontwikkelde leefstijlinterventie bij een aantal ploegendienstmedewerkers en bepalen we een voorlopig effect.

Wat levert dit project op?

Het doel van dit project is om en te bepalen of een gepersonaliseerde aanpak voor leefstijl als medicijn in de context van mensen die werken in ploegendienst goed geïmplementeerd kan worden. De ontwikkelde aanpak zal de eerste aanpak zijn die speciaal is afgestemd op werknemers met DM2 en die past bij zware werkomstandigheden als ploegendienst. Tata Steel is partner in dit project, maar als de interventie succesvol blijkt, wordt de leefstijl interventie samen met Zorg van de Zaak ook beschikbaar gemaakt voor werknemers in andere bedrijven.

Wil jij ook een project gericht op gezond werken in de nacht?

Neem dan contact met ons op! Het ‘fit en gezond blijven werken in de nacht’ is één van de aandachtsgebieden van Experts Zorg van de Zaak. We ontwikkelen graag nieuwe innovatieve projecten op het gebied van nachtarbeid samen met partners.

Dit project “T2D bij nachtarbeiders” wordt mogelijk gemaakt door

Sonja Smits (arbeids- en organisatie deskundige, Zorg van de Zaak)
Hinke Anja Werkman (bedrijfsarts, Zorg van de Zaak)